شیشه سربی یا شیشه سربی رادیولوژی چیست ؟

در این مقاله میخواهیم به سوال شیشه سربی چیست ؟پاسخ دهیم .شیشه محافظ اشعه ایکس (X-ray shielding glass) نوعی شیشه است که به طور ویژه برای محافظت در برابر اشعه ایکس و سایر اشعه‌های یونیزه طراحی شده است.این شیشه‌ها معمولاً در محیط‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و صنعتی به کار می‌روند که در آن‌ها از دستگاه‌های تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده می‌شود. شیشه محافظ اشعه ایکس ویژگی‌هایی خاص دارد که به آن اجازه می‌دهد تا میزان تابش اشعه‌ای که از طریق شیشه عبور می‌کند را به حداقل برساند و افراد را از خطرات ناشی از اشعه‌های مضر محافظت کند. در کیفیت های متفاوتی از کشورهای آلمان، انگلیس و چین وارد می شوند.

انواع شیشه سربی

1. شیشه سربی (Lead glass):
   این نوع شیشه با ترکیب سرب در ساختار شیشه به دست می‌آید و به عنوان یکی از معمول‌ترین انواع شیشه محافظ اشعه ایکس شناخته می‌شود. شیشه‌های سربی شفاف بوده و به راحتی در پنجره‌های رادیولوژی و دیگر دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. شیشه‌های ضد اشعه با باریم و سایر مواد جایگزین:
   در برخی موارد برای کاهش استفاده از سرب (که ماده‌ای سمی است) از شیشه‌های محافظ با باریم یا ترکیب آن با دیگر مواد سنگین استفاده می‌شود. این شیشه‌ها ممکن است کمتر از شیشه‌های سربی در برابر اشعه مقاومت کنند، اما همچنان برای بسیاری از کاربردها مناسب هستند.

کاربردهای شیشه سربی

1. رادیولوژی پزشکی:
   در اتاق‌های رادیولوژی، شیشه‌های محافظ اشعه ایکس برای محافظت از پزشکان، پرستاران و سایر افراد در برابر اشعه‌ای که هنگام تصویربرداری از بدن بیمار منتشر می‌شود، استفاده می‌شود. این شیشه‌ها معمولاً در دیوارها یا پنجره‌ها قرار می‌گیرند.
2. دندان‌پزشکی:
   در کلینیک‌های دندان‌پزشکی، شیشه‌های محافظ اشعه ایکس برای محافظت از دندان‌پزشکان و بیماران در هنگام استفاده از دستگاه‌های رادیوگرافی دندانی به کار می‌روندبه طور مثال بر روی پاراوان های سربی نصب می شوند.
3. صنعتی:
   در برخی صنایع که از دستگاه‌های اشعه ایکس برای بازرسی و کنترل کیفیت استفاده می‌کنند،از شیشه‌های محافظ اشعه ایکس برای محافظت از کارکنان و جلوگیری از تابش استفاده می‌شود.
4. آزمایشگاه‌ها و تحقیقات:
   در برخی آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، جایی که اشعه ایکس برای بررسی مواد استفاده می‌شود، شیشه‌های محافظ برای کاهش اثرات منفی تابش ضروری هستند.

شیشه سربی در مراکز تصویربرداری بین اتاق کنترل و اتاق تصویربرداری نصب می شود تا پرتوکار در هنگام تصویربرداری بتواند بیمار را مشاهده کند . در صورت نیاز دستورات لازم رابه بیمار بدهد و در عین حال که بیمار را مشاهده می کند ،در برابر اشعه ایکس نیز حفاظت شود .

نحوه عملکرد

شیشه‌های محافظ اشعه ایکس به وسیله جذب اشعه‌های یونیزه، انرژی آن‌ها را کاهش می‌دهند. اشعه‌های ایکس قادرند از مواد مختلف عبور کنند، اما در مواد با چگالی بالا (مثل سرب) بیشتر جذب می‌شوند. سرب با جذب اشعه ایکس و تبدیل آن به انرژی گرمایی،تابش اشعه ایکس را کاهش داده و از ورود آن به محیط جلوگیری می‌کند.

در نتیجه، وقتی که یک بیمار یا پرسنل پزشکی در معرض دستگاه اشعه ایکس قرار دارند، شیشه محافظ اشعه ایکس در دیوارها یا پنجره‌ها به عنوان سپری برای محافظت از تابش استفاده می‌شود.این شیشه‌ها معمولاً در مناطق خاصی نصب می‌شوند که افرادی که در آن‌ها حضور دارند، نیاز به محافظت از اشعه دارند، مانند اتاق‌های کنترل رادیولوژی، دندان‌پزشکی، و آزمایشگاه‌ها.

نگهداری

در نگهداری و نظافت شیشه سربی باید نهایت دقت و ظرافت انجام شود چرا که آن ها بسیار حساس هستند.

بطور معمول در ابعاد بزرگی سفارش و نصب می شوند . این ابعاد بالا، هزینه بالایی را نیز در بر خواهد داشت بنابراین در حمل، نصب و نگهداری آن ها باید دقت کافی را به کار برد.

این شیشه ها نباید به هیچ وجه با مواد شیمیایی و قلیایی و بازی معمولی تمیز و شستشو شوند.چرا که مواد شیمیایی به مرور زمان به این شیشه سربی ها جذب خواهند شد و در گذر زمان موجب مات و لک شدن شیشه ها خواهند شد که از وضوح کافی و شفافیت آن ها می کاهند.در نصب شیشه های سربی از قاب ها سربی استانداردی استفاده می شود که علاوه بر استحکام کافی، از شکستن شیشه ها جلوگیری کند و مانع از تحت فشار قرار گرفتن شیشه ها خواهد شد باید استفاده شود .

به دلیل استفاده از اکسید سرب ، شیشه های سربی ،بسیار ترد و شکننده می باشند و در برابر ضربه و برخورد اجسام نوک تیز به شدت باید مراقبت شود .

و در پایان به پاسخ سوال شیشه سربی چیست و چه کاربرد هایی دارد رسیدیم .